Oğuz’da kullanılan Yerel Dil Yapısı./Em.Öğrt. Mustafa Hacıalioğlu
Oğuz’da halkın kullandığı yerel dil yapısının, İstanbul dilinden ağız olarak farkı var. Oysa, Oğuz dil yapısı İstanbul’a çok uymaktadır.
Bu dil yapısını, köyde kullanırdım, İstanbul’a gidince kullanmadım.
AAAAAAAAAA
Alaf / Sığırlara verilen yeşil yaprak
Ahur / Ahır
Aşam / Akşam
Ayam / Hava durumu
Aba Zıpka / Giysi
Anuk / Nane
Ayakçağu / Bakırdan Kapaklı Leğen
Ayaklanmak / Gitmeye hazırlanmak
Abıla / Abla
Aha / işte
Ala çorap / Desenli çorap
Alaşağı / Horanda bir komut
Argaç /
Andır / Beğenilmeyen
Alemit /
Ara / Hey / Hitap etme öncesi
Alamuk /
Akuru /
Aca / Acaba
Avuz /
Aşak /
Atma Çember / Baş örtüsünün üstüne alınır
BBBBBBBBBB
Böön / Bu gün
Bayak / Az önce
Bıldır / Geçen Sene
Banmak / Parmak sokmak
Buyul / Bir defa
Bişi / Hamur yufkası
Beri geçe / Bu taraf
Bibi / Hala
Bek / Hızlı, sert
Bızdıklamak / Zıplamak, sağa sola sıçramak
Bileki / Ocak taşında pişirilen ekmek
Bostan / Hıyar, salatalık
Bel bağı / Küçük dırmaç (Dokuma)
Bekit / El ile vur emri
Besbelli / Açık, beli olan
Büzmeldek / Diken meyvesi
Beleme (Bebeği beleme) /Beşiğe yatırma
Baldıran / Zehirli bitki
Bat / Hayvanlar için çevrili yer. Kuzu badı
Buymak / Üşümek
Bürük /
Bile / Beraber ( Bile gelin )
Bıçkı / Hızar ( Testere )
CCCCCCCCCC
Camadan / Sırt Çantası
Cücük / Civciv
Cıngan / Çingene, Roman
Cam ışığı / Camdan yapılmış gazyağı lambası
Caydak / Yalın ayak
Cazu / Sihirbaz
cicik / Meme
Caplama / bahçe çevresine çekilen malzeme
cember / Baş örtüsü
Cuharlamak / Zatürre gibi ateşli hastalık
Cumbuşlu // Gülünecek durumlu
Comaat / Cemaat
ÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇ
Çıparca /
Çit /
Çardak /
Çenti /
Çimmek /
Çalpara /
Çokmak /
Çıngıl /
Çebiç /
Çapula /
Çakıldak /
Çürük ay /
Çöğür /
Çöpür /
Çort /
Çömen /
Çıtıruk /
Çaput /
Çöten /
Çangal /
Çarpı /
Çardavul /
Çötüre /
Çörek /
DDDDDDDDDD
Darı / Mısır
Döşek / Yatak
Dıman / Duman
Depe / Tepe
Dekmük / Tekme atmak
Dinelmek / Ayağa kalkmak
Dınnak / Tırnak
Deze – Dezemu / Teyze = Teyze çocuğu
Deynek, Deynek tenmek / sopa, oyun
Dadduk / Tadı çok iyi
Doran / Tepesi
Düdek /
Dönderme / Tavada kızartma
Dağan / Dokumada üçgen ayak
Dalmak / Elle taciz
Davun /
Debertmek / Karıştırmak
Dibek /
Divildemek / Kıpır, kıpır etmek
Doruk /
Dulda /
Dalamak /
Dastar /
Dayımu / Dayı çocuğu
Deh / Hayvanlara yürü komutu
Demir – bel / Tarla belleme aracı
Dırmaç /
Dilmit / Yenen mantar
Dizlik / Kadın şalvarı
EEEEEEEEEE
Emmi – Emicemu / Amca _ Amca cocuğu
Ecünnü / zararlı cin
Enük / Enik
Entari – Fistan / Kadın giysisi
Ellik / Eldiven
Evza / Kibrit
Ehnez / Zayıf
El / Yabancı
Ebe / Büyük annelere denir
Eğe / Kesici aletleri keskinleştirmek için
Elmek / Bir elin alabileceği kadar
Erinmek / Üşenmek
Eşek Paklası / Bakla
Evetlemek / Sabırsızlanmak
Eymek /
Ebem elması / Alıç bitkisi
Eme-(Doğru eme) / Fakat (Doğru fakat )
Ecek / Yünü , pamuğu ip yapma aracı
Esah (Esah söylüyorum) / Doğru, ciddi
Eşgere / Açık açık yapılan
Eşün / Metal, ekmek çevirme aracı
Eldez / Dibekte mısır dövme aracı
Evlek (Yaylada olur) / Yenir doğal mantar
Emiş / Bir meyveyi ilk yeme
Erikmek – Çımarmak
FFFFFFFFFF
Fişek / Mermi
Fraklı / Çubukla örülmüş bad
Fadime / Fatma
Fol / Anaç tavuk altına konan yumurta
Fösük / Gerginlik hali gitmiş, buruşuk
Ferik / Civcivlikten yeni çıkmış genç tavuk
Fışırtmak / Fırlatmak
Fırıldak / Kirman
Fıdık atmak / Parmaklarla çalgı havası çalmak
Foltak / Bol
GGGGGGGGGG
Gaynata / Kayın peder
Gorkma / Korkma
Göğ / Gökyüzü
Güllük / Bitki, Eğrelti otlardan
Garannuk / Karanlık
Gap gacak / Kap kacak
Gocuk / Kaban
Göresim geldi / Görmek isteği geldi
Garyola / Karyola
Gadun / Kadın
Gübür / Çöp v.s.
Gozak / Olgunlaşmamış
Gelek / Yaprak
Gayış / Kayış
Gız / Kız
Girinti / küçük çalıları kesmek için araç
Gaybana / Beğenilmeyen, hoşa gitmeyen
Guşluk / Sabahtan az sonraki zamanlar
Gufa / Tahtadan, büyük su kabı
Göynek / İç çamaşırı
Guvak / Başta mantarımsı yara
Güdüne / Taneleri alınmış mısırın kalanı
Guşgul / Saçı örtmek için başı pratik bağlama
Gulaç / Kulaç
Göz / Suyun ciktığı yer
Gelberi / Fırından köz çekmek için
Goyvermek / Salıvermek
Govan / Arı
Güvenek / Sığırları sokan bir nevi sinek
Gavsuk / Fındığın yeşil kabuğu, kurumuşu
Gantar / 50 kg ağırlık ölçüsü
Gebiç / Su değirmende öğütülen undan alınır
Gene / Yine
Gıran / Kücük tepe
Gıyı / Kenar
Girebi / Burunlu kücük el baltası
Gop / Koş
Goşama / Bir avuç
Govaldama / Çorpsız giyme
Guz / soğuk, loş, kuzey
Galuk / Evde kalmış, evlenememiş
Gara Ağaç / Yaprakları için yetiştirilen bir ağaç
Garavu / Dalları çekmek için ucu kıvrık araç
Garmaklamak / bir elle almak
Gayda / Müzik Havası
Gazel / Kuru yaprak, sığır altlığı
Geçek / Bahçe girişi
Gahırlanmak / Duygusallaşmak
Gı / kadına hitap ünlemi, Gı Ayşe
Gır, Gırsaç / beyazlamış saç
Gırklık / Kırklık
Gonuşuk / Konuşmak
Gor / Göç yollarında atın başına takılan çanlar
Got / Ağaçtan, Fındık ölçü kabı (Silindirik)
Galdirik / Yenir bir bitki
Gara ateş / Odundan yakılmış ateş
Gaş / Uçurum
Gulk, Gulk tavuk / Anaç tavuk
Gıymık / Odun parçacığı
Güni / Güneye bakan yer
Gonuz/ Doluya yakın
Gopca / Düğme
HHHHHHHHHH
Habura / İşte burası
He / Evet
Hauncak / Ne kadar az
Has un / Fabrika buğday unu
Höl / Islak
Hızan / Cocuklar
Haccak / Güzelce
Haşindi / Hemen şimdi
Ho’buk etmek / Sırta almak
Heş oha ha ha / Sığıra yürü komutu
Hartama / Çamdan özel, çatı kaplama tahtası
Hedik / Karda yürümek için yapılmış
Hoşguran / yenir bir bitki
Hışır / Darma dağınık
Helbet / elbette
Heri /
Hayf almak / karşılık vermek
Havruz / Beşikte cocuk için konan pıslik kabı
Haşu, Havu, / o
Habura / Bura
Haçan / Niye
Habu / Bu
Halamu / Hala cocuğu
Hark / Küçük Kanal
Haşura / Şurası
Harar_ Sepet_Şelek_Gıdık_Çötüre
Höşül / Çok ıslak
IIIIIIIIII
Iymak / Dokuma yapmak için tezgahı kurmak
Iyılmak / Sere serpe yatmak
Iygım Sıygım / Dağınık bir vaziyet
ıba / Nem, rutubet
Irgalamak / İlgilendirmek
Ifak / Ufak
İlistir / Süzgeç
İleki gün / Önceki gün
İkide buyul / Sık sık tekrar
işmar etmek / Göz kırpmak
İleğen / Leğen
Iramazan / Ramazan
İsin / Hüseyin
İrecep / Recep
İbram / İbrahim
KKKKKKKKKK
Katık / Ayran
Kopça / Düğme
Kemre, Kemire / Sığır gübresi
Közmeklik / Ahırdan dışarı akıntı aralığı
Kelep / ip çilesi,
Kenef / Hela, wc
Kesilmek / Aşık olmak
Keşik / Sıra
Kılıç / Dastar dokuma aracı
Kuş Pancarı / Yenir bir bitki
Köstüre / Balta bileme aracı
Kürümek / Damdan karı aktarmak
Kelek / Bir çeşit Çan
Kepçük / Armudun yiyince artan kısmı
Kesildim sa / Vuruldum Sana
Keşkek / Kuru fasulye ezmesi
Kötek / Sopa
Külür / Bezelyeye benzer bir bitki
Külek / Tahtadan silindirik bir kap
Kütür / Saçtaki mısır ekmeklerinin ortadaki
Kekül / Fiyakalı saç
Kesek / İnce dal parçacıkları
LLLLLLLLLL
Lavaş / Pide
Lobut / Su içmek için ağaç oyularak yapılır
Lığ /
Leğen / Bakırdan kapaklı abdes için yapılır
MMMMMMMMMM
Meci / imece, Toplu çalışma
Mücürüm /
Meram / Merak
Miras, Mile / Bılye
Mısta / Mustafa
Memet / Mehmet
Mudara / Zayıf
Mudara etmemek / ona ihtiyaç duymamak
Menük /
Meşerbe / Maşarba
Muhannet, Kanayaklı / beceriksiz
Menevcen, Melocan / Diken ucu
Mart danası / Yerinde duramayan
NNNNNNNNNN
Nardak / Batum üzümü pekmezi şerbeti
OOOOOOOOOO
Oklava / Yufka açma aracı
Okarı / Yukarı
Otçu / Şenlik için toplu yaylaya gidiş
Oyan / O taraf
oha / Sığırlara dur komutu
Olanca / Bütünüyle
Ot Kazmak / Mısır fidelerinin dibindeki otu kazm
ÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖ
Örmek / Dokumak
ötürek / İshal
Örüzger / Rüzgar
ödlek / Korkmaz
Övez / Küçük sinek
Ösevi / Ucu yanmakta olan dal
Örege / İpliklerin sarıldığı araç
PPPPPPPPPP
Pakla / Bakla
Pancar / Lahana
Peşkir / Havlu
Pırtı / eşya
Pisik / Kedi
Pu’ul / Süt mısır
Piştov / Tabanca
Paldır / Yeşillikli sığır yiyeceği
Patar / Ağaçtan koparılmış bir parça
Paçka / Kibrit Paketi
Pezük / Pazı bitkisi
Post / Koyun postundan namazlık
Pontul / Pantalon
Palan / Atlarda semeri bağlayan kemer
Potanak , Çotanak / Üçten fazla fındık birliği
Pur / Yumuşak kaya, küçük parçalanabilir.
Pattauç / Çocuk oyuncağı
SSSSSSSSSS
Sarma / Lahana dolması
Sekman / Alçak oturak
Sağa, Bağa / Sana, bana
Sparttamak / Dalın yaprağını sıyırmak
Siftiye / Oyumnda birinci sıra
Saç Ayak / üçlü ayak, demirden
Sakaddak / Bir çeşit kene
Saçak / iplik
Sahan / Bakır tabak
Saplavu / bakırdan, saplı ayran içme tası
Sapa / Kestirme
Sarağu (Sarı Avu ) / bir çeşit orman gülü
Say / Büyük kaya
Sık sökme / Mısır fidelerini seyrekleştirme
Şeytan kınası / Doğal, taş üstündeki kına
Sinmek / Saklanmak
Söykenmek / Yaslanmak
Sümbül / susam
Sapak / Yol ayırımı
Sarıncalı , sarı arı / Yabani arı
Sayışmak / Karşılıklı anlaşma
Sift etmek / ilk defa
Soğulmak / Sığırın sütten kesilmesi
Suluk / Sığırın sidik kesesi
So’lama / Fındık toplandıktan sonra kalanı
Sırgan / Isırgan
ŞŞŞŞŞŞŞŞŞŞ
Şarba / Eşarp
Şırılta / Un bulamacını yağda kızartma
Şavak / Şafak
Şalgam / Kartlaşmış salatalık
TTTTTTTTTT
Tam takır / Bom boş
Tonar / Ormanda arasında açık alan
Tevek / Üzüm ağacı
Tömelmek / Çömelmek
Terek / Mutfak eşyası rafları
Tömbelek / Sahurda çalınan özel davul
Tekir / Seren
Tüneklik / Tavukların dinlenme yeri
Teltük / Yanlışlık ( Teltük okuma )
Toklu / Kuzunun büyüğü
Töngel / Muşmula
Tam / Saman koymak içi yapılan baraka
Tekebüzük / takla atma
Tekelek /
Tekellemek / Topallamak
Taflan / Kara yemiş
Tıpız , Çort / Diken, çalı kümesi
UUUUUUUUUU
Uşak / Cocuk, genç
usulgene / Usulca
Urgan / İnce Halat
Urus / Rus
ÜÜÜÜÜÜÜÜÜÜ
Ürmek / Havlamak
Üçlük, yedilik / Düğün adetleri
YYYYYYYYYY
Yannık / Binaya bitişik barakamsı yapı
Yaşmak / Beyaz çember
Yaba / ağaçtan ‘Y’ şeklinde ot yükleme aracı
Yunga / Ağaç ve daldan kopmuş küçük parça
Yalanuz / Yalnız, TEK başına
Yavan / Katıksız yiyecek.Tuzu az yemek
Yallık / Sığır yiyeceği
Yu’mak / Yıkamak
Yal / Pişmiş hayvan yiyeceği
Yidin / Bir bitki
Yalaş / Undan yaplan yağlı yiyecek
Yalangu / Ateşin alevi
Yavşu / Bahçede yetişen bir bitki
Yenlik / Hafif
Yuvka / Derin olmayan
Yüreği geçmek / Acıkmak
Yaymak / Sığırı otlatmak
Yülemek / Kazma, balta ağzın inceltmek
ZZZZZZZZZZ
Zabatca / Yarın
Zeğet / Akşamdan sonra
Zumbuk / Yumruk
Zebil / Bedava
Zağar / Köpek cinsi
Zıvana / Küfe, külek gibi tahta kabın dip sırası
Zıvanadan çıkmak / >şırı sinirlenmek