Oğuz Köyleri dil ailesine ait bir derleme. 6.12.2025
Oğuz Köyleri dil ailesi üzerine yapılan bu derleme denebilir ki; Em. Öğrt. Atilla Korkmaz sayesinde olgunlaşmış ve sürmektedir. Elbette değerli katkıları olan tüm arkadaşlarımızı kutlarız: Atilla Korkmaz, Aysel Kılıç, Eyüp Ali Hekimoğlu, Galip Aydın, Gülay Korkmaz, Güler İpek, Halil İbrahim Demirci, Hatice (Ayşe) Kılıç, Mehmet Can Aydın, Metin Kılıç, Mustafa Hacıalioğlu, Sinan Kılıç, Şakir Sağlam.
Bu çalışma, Oğuz köylerimizdeki insanların katkılarıyla-ekleriyle değer kazanmayı sürdürecektir. Eksik görülen ya da değişiklik önerileri olursa bildirilmelidir.
YAZIYI OKUMAK İÇİN: BAKINIZ
Bilgilenme adına sunuş yazısını buraya aldık:
OĞUZ KÖYLERİ YEREL SÖZCÜKLER
ÖN YAZI
Bu yerel sözcük derleme çalışmasında adı geçen Oğuz Köyleri, Trabzon ili, Beşikdüzü ilçesinin yakın geçmişe kadar tümü birden Oğuz Köyü olarak anılan, zaman içerisinde ayrı muhtarlıklar haline gelen, günümüzün Çakırlı, Dolanlı, Oğuz (Türkelli) ve Resullü mahalleleridir.
Bin iki yüz kadar sözcükten oluşan bu çalışma, altı farklı derleme çalışmasının taranması sonucunda ortaya çıkmıştır. Söz konusu bu çalışmaların ortak amaçlarını kısaca özetlersek:
1-Kültürümüzün en önemli unsurlarından biri olan yerel konuşma ağzımızı, yerel sözcüklerimizi kayıt altına almak.
2-Yaşam koşullarının ve hızlı kentleşmenin, kırsal yaşam alanlarını boşaltarak dayattığı sosyokültürel değişimler sonucunda, yerel sözcüklerimizi zaman içinde unutulmaktan kurtarmak.
3-Yerel ağızlar alanında akademik çalışmalar yapan veya yapacak olan insanların önüne derli, toplu yazılı bir kaynak koymak.
Sözünü ettiğimiz çalışmalar taranırken, çoğunda oldukça fazla sayıda var olan ancak yerellik özelliği taşımayan sözcükler elenmiş, olabildiğince yerel sözcüklerden oluşan bir derleme oluşturulmaya çalışılmıştır.
Tük Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük esas alınarak:
*Bir sözcük, TDK Güncel Sözlükte ve derlememizde var ancak, aynı anlamda ise yerel sözcük olarak değerlendirilmemiştir.
*Güncel sözlükte ve derlememizde var fakat farklı anlamlarda kullanılmış ise, derlemedeki anlamıyla yerel sözcük olarak değerlendirilmiştir.
*Güncel sözlük ve derlememizdeki sözcük, aynı anlamda fakat aralarında küçük ses farklılıkları (ses değişimi, ses düşmesi, ses eklenmesi gibi) varsa o sözcük yerel sözcük olarak kabul edilmemiştir.
*Güncel sözlük ve derlememizdeki sözcük aynı anlamda ancak, aralarında fazla sayıda ses farklılıkları olmakla birlikte birbirlerini çağrıştıracak benzerlikleri olsa da yerel sözcük olarak kabul edilmiştir.
Yine de tüm bu yapılanların oldukça kaba bir sınıflandırma olduğu çok açıktır. Hiç kuşku yok ki, sözcüklerin yerel olup olmadıklarının kararını dilbilim uzmanları vermelidirler. Sayıları çok da fazla olmayan bazı sözcüklerin yerel olma olasılıklarının ağırlıklarına göre bir karara varmak zorunluydu. Böyle bir seçme, ayıklama çalışmasında bazı noktalarda tıkanmalar ve zorluklarla karşılaşılması kaçınılmazdı. Yerel ile genel arasındaki çizginin belirginliği zaman zaman . Bu bakımdan, elinizdeki bu çalışmanın içinde hala yerel olup olmadığı tartışılabilecek sözcükler bulunabileceği gibi, bu çalışma içine alınmamış bazı sözcüklerin de benzer şekilde tartışmaya açık olduğunu kabul ediyoruz.
Böyle bir bakış açısıyla, yerel ağız ve sözcük çalışmamızı daha da geliştirmek, hata ve eksiklikleri olabildiğince azaltmak için insanlarımızın devam edecek katkıları, eleştiri ve önerileri son derece değerlidir.
Yazımda kullanılan özel işaretler ve kullanım amaçları aşağıdaki gibidir.
1-Türk-Türkmen topluluklarının hemen tamamında genizden okunan “n” harfi : (η)
2-Yumuşatma işareti : (^)